Een Alkmaarse jongen op oorlogsavontuur.

Een Alkmaarse jongen op oorlogsavontuur.

Fines

Negentien is Rikus Kleverlaan als op 13 april 1949 een brief op de mat ploft van het Ministerie van Oorlog: een oproep voor militaire dienst om te vechten in Indonesië. Zijn broer Henk is dan al twee jaar eerder gegaan als vrijwilliger. Rikus woont dan met zijn moeder en twee zussenTiny en Cora aan het Verdronkenoord  51. De binnenstad van Alkmaar is dan nog een levendig centrum met veel winkeltjes, scholen, kerken en kleine werkplaatsen. En bijkomend van de oorlogsjaren met vooral schaarste als ruim voorradig.

Moeder Kleverlaan ziet het vertrek van Rikus met lede ogen aan. Een tweede zoon die te vechten gaat, als dat maar goed komt. Ze kan hem ook slecht missen want Rikus is de handige jongen in huis. En ze heeft het al zo zwaar sinds haar man in 1934 jong aan tbc is overleden. Die had, samen met zijn broer, een kwekerij aan de Poppemanslaan en een bloemenwinkel aan de Hekelstraat. Rikus’ moeder, die er nu alleen voor staat, gaat werken in de zaak van haar familie, Wasserij Schoen. Het is een zware klus om haar vier  kinderen op te voeden gecombineerd met lange dagen werken.

Maar Rikus zelf heeft er zin in, Indonesië ziet hij als een avontuur. Tenslotte waren de oorlogsjaren en de periode erna beknellend voor een opgroeiende jongen.  Opgewonden stapt hij op de trein, na eerst nog uitgebreid met zijn moeder op de foto te gaan. Voor zijn ouderlijk huis, in zijn nieuw aangemeten soldatenuniform. Het echte leven kan beginnen.

Na de rijopleiding in Vught en drie weken verveeld varen komt hij aan in Indonesië. Hij wordt overvallen door de pracht van de natuur van het land. Vooral de talrijke groene kleuren verbijsteren de eenvoudige Alkmaarse jongen. En ook verbazingwekkend: ze lopen allemaal op blote voeten. Het snikhete wollen soldatenoutfit wordt ingeruild voor tropenkleding en via de havenstad Belawan in Noord Sumatra gaat het naar Medam, ook wel de dodenweg genoemd vanwege de vele hinderlagen van de vijand. Dat zet wel meteen die toon. Na weer zes weken opleiding wordt Rikus ingedeeld bij een stafeenheid waar hij niet meer weg zal gaan gedurende de oorlog. Hij komt op een watertankauto, een Dodge. Het materiaal waarmee Nederland de oorlog in gaat is overal vandaan geschraapt. Deze auto komt uit het Amerikaanse leger.

Zijn taak bestaat uit het inhalen van schoon water uit het Tobameer en dat uitrijden naar de buitenposten. Want waterleidingen zijn er niet en de waterputten vergiftigd. Vaak rijdt hij alleen in zijn vrachtautootje en regelmatig fluiten de kogels hem om de oren. Maar bang is hij niet, gewoon vol gas geven en het gevaar achter je laten. Zoals gezegd, angst kent hij niet, daar is hij het type niet voor. ’s Avonds zorgt hij dat hij op tijd terug is op de kampong bij zijn maten. Dat voelt telkens als thuiskomen.

Van de mannen in de buitenposten hoort hij wel dat het leven daar andere koek is. Met zware geweren moeten de tirailleurs patrouilles lopen, banjeren door de sawa’s en altijd rekenen op hinderlagen. Ze leveren slag met zwervende Japanners die zijn achtergebleven uit een eerdere oorlog of met Indonesische opstandelingen. En lang niet allemaal komen die jongens weer thuis.

Als de vrede getekend is mag hij terug naar huis, hij is dan anderhalf jaar onder de wapenen geweest. Na een terugreis van weer drie weken op de ss Groote Beer komt hij aan in Rotterdam om vervolgens met de bus afgezet te worden op de Laat in zijn woonplaats Alkmaar. Het was een mooi avontuur vond ie zelf en zijn moeder is dolgelukkig dat ze Rikus weer in haar armen kan sluiten. Broer Henk is dan al een paar maanden eerder veilig thuisgekomen.

Rikus kan lang slecht aarden in het grijze Holland. Hij gaat na een tijdje aan het werk bij meubelwinkel Sidonius de Jong aan de Mient, er moet tenslotte wel geld op de plank komen. De beelden van de oorlog spoken nog wel een tijdje door zijn hoofd maar tenslotte vervagen die ook weer. Ook zoekt hij zijn oude vrienden Jos Overtoom, Rinus Berghuis, Ferry Karsen en Bart de Lange op om de binnenstad van Alkmaar weer onveilig te maken. Later zal Rikus trouwen met een zus van Jos Overtoom, Joke, een van de tien dochters uit het gezin dat aan de overkant woont, naast de Laurentiuskerk. Het mooie leven is dan voorbij, de verantwoording roept.

Maar Indonesië was een mooi avontuur, dat pakken ze hem nooit meer af.